Ayıplı Araç Satışı 2025

Ayıplı Araç Satışı

Tüketici Kanunu çerçevesinde hem sıfır hem de ikinci el araçlar için geçerli olan yaptırımları kapsamaktadır. Bu yaptırımlar, ayıbın giderilmesi, aracın misliyle değiştirilmesi veya para iadesini içermektedir. İkinci el araç satışında, sıfır araç yerine piyasadan alınan bir araç söz konusu olduğunda, alıcı ve satıcı arasındaki güven ilişkisi daha da kritik bir hale gelir.

Araçtaki ayıbın türü, açık ayıp veya gizli ayıp olarak değişiklik gösterir. Gizli ayıplar, aracın kullanımı sırasında zamanla ortaya çıkacak kusurlardır. Araç alım-satımı esnasında, satıcının taahhüt ettiği özelliklerden farklı bir durumla karşılaşılması halinde ayıplı mal hükümleri devreye girmektedir.

Ayıplı Araç Satışında Kanunda Ayıp Kavramı
Türk Borçlar Kanunu’nun 219. maddesine göre, satıcının beyan ettiği niteliklere sahip olmayan veya kullanımını önemli ölçüde etkileyen eksiklikler taşıyan mallar "ayıplı" olarak kabul edilir.

TBK Madde 219:
“Satıcı, alıcıya sattığı malın niteliklerini tam ve eksiksiz bir şekilde belirtmekle yükümlüdür. Eğer mal, satıcının bildirdiği veya alıcının beklediği özelliklere sahip değilse, bu durum ayıptan kaynaklanan sorumluluğu doğurur.”

Bu bağlamda, ikinci el bir araçta satıcının taahhüt ettiği özelliklerin dışında kalan eksiklikler ayıp olarak değerlendirilir.

İkinci El Ayıplı Araç Satışında Satıcının Sorumluluğu
İkinci el araç alım satımı, alıcının aracın mevcut durumu hakkında yeterli bilgiye sahip olması gerektiğinden dikkat edilmesi gereken bir süreçtir. Ancak, satıcının da hukuki sorumlulukları bulunmaktadır. Satılan aracın, alıcıya bildirilmeyen veya gizlenen ayıplar taşıması durumunda, satıcı hukuken sorumlu tutulur.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) çerçevesinde düzenlenen bu sorumluluklar, alıcının korunmasını amaçlamakta ve satıcının yükümlülüklerini açıkça belirlemektedir. Satıcının sorumlulukları şu şekildedir:

1. Satılan Malın Ayıpsız Olması (TBK m. 219-231)
Satıcı, sattığı aracın alıcıya ayıpsız olarak teslim edilmesinden sorumludur.
Araçta gizli ayıp bulunması durumunda, alıcı bunu sonradan fark ettiğinde satıcıya karşı haklarını kullanabilir.
2. Ayıbın Bildirilmesi (TBK m. 223)
Satıcı, aracın mevcut veya olası ayıplarını alıcıya bildirmek zorundadır.
Alıcıya yanlış veya eksik bilgi verilmesi durumunda satıcı sorumlu olur.
3. Satıcının Ağır Kusur ve Hile Durumundaki Sorumluluğu (TBK m. 231)
Satıcı, ağır kusurlu ya da hileli davranış sergileyerek ayıplı aracı sattıysa, alıcıya karşı tüm zararlardan sorumlu olur.
4. Tüketici İşlemlerinde Satıcının Sorumluluğu (TKHK m. 8-12)
Satıcı, ikinci el araç satışı tüketici işlemi kapsamında gerçekleşmişse, tüketicinin korunmasına ilişkin mevzuata tabidir.
Ayıplı mal hükümleri gereğince alıcı, aracı teslim aldığı tarihten itibaren 6 ay içinde ortaya çıkan ayıplarda satıcının sorumlu olduğunu ispatlamak zorunda değildir.
5. İkinci El Araç Ekspertiz Raporu ve Sorumluluk (TKHK m. 57)
Ticari amaçla ikinci el araç satışı yapan satıcılar, ekspertiz raporu almak ve bu raporu alıcıya sunmakla yükümlüdür.
Ekspertiz raporunda belirtilmeyen bir ayıp ortaya çıkarsa, satıcı bu konuda sorumlu olur.
Bu hükümler çerçevesinde, ikinci el araç satışı yapan satıcıların, araçta mevcut olan herhangi bir ayıbı gizlememesi ve alıcıyı tam olarak bilgilendirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, alıcı yasal haklarını kullanarak zararının tazminini talep edebilir.

Ayıptan Sorumluluğun Esas Şartları

• Alıcı, bu ayıbı bilmemelidir.
• Alıcı, ayıplı malı kabul etmemiş olmalıdır.
• Satılan araç ayıplı olmalıdır.
• Ayıp, aracın satışından önce gerçekleşmiş olmalıdır.

İkinci El Araçta Ayıp ve Gizli Ayıp Nedir?
Ayıp kavramı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 219 kapsamında düzenlenmiştir. Satılan bir malın beklenen veya taahhüt edilen özellikleri taşımaması durumunda ayıp ortaya çıkar. İkinci el araç satışında ayıp, aracın değerini veya kullanımı etkileyen eksiklikler olarak kabul edilir. Ayıplar, açık ayıp ve gizli ayıp olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Açık Ayıp
Açık ayıp, alıcının olağan bir inceleme ile fark edebileceği kusurlardır. Yani, aracın teslim alınması anında basit bir gözlemle veya kısa bir test sürüşüyle ortaya çıkabilecek eksiklikleri kapsar.

Örnekler:

• Kaporta üzerindeki büyük ezikler veya paslanmalar
• Aracın motorunda gözle görülebilen akıntılar (yağ, su sızıntısı vb.)
• Çalışmayan farlar, silecekler veya elektronik sistemler
• Direksiyonun sertleşmesi veya düzensiz çalışması
• Koltuk döşemelerinde belirgin hasarlar

Hukuki Durum:

TBK Madde 223 gereğince, açık ayıplar alıcı tarafından makul bir süre içinde satıcıya bildirilmelidir.
Eğer bildirim süresi içinde yapılmazsa, alıcı ayıbı kabul etmiş sayılır ve satıcıya karşı herhangi bir hak talep edemez.
Gizli Ayıp
Gizli ayıp, araç satın alınırken ilk bakışta fark edilmesi mümkün olmayan, ancak belirli bir süre sonra ortaya çıkan eksikliklerdir. Bu tür ayıplar genellikle mekanik, elektronik ve yapısal kusurları içerir.

Örnekler:

• Aracın şasesinde veya hava yastıklarında önceden meydana gelen hasarların gizlenmesi
• Kilometresi düşürülmüş araçlar
• Motor, şanzıman veya diferansiyel gibi önemli parçaların değiştirildiğinin veya zarar gördüğünün gizlenmesi
• Araçta kazadan kaynaklı ağır hasarın bulunması ancak bunun tramer kaydına işlenmemesi
• Satış sırasında belirli bir süre sonra ortaya çıkacak mekanik veya elektronik arızaların bilinerek saklanması

Hukuki Durum:

TBK Madde 219 gereğince, satıcı, malın açık veya gizli ayıplarından sorumludur.
TBK Madde 227 uyarınca, gizli ayıp ortaya çıktığında alıcı, satıcıya karşı seçimlik haklarını kullanabilir.
TBK Madde 231 kapsamında, eğer satıcı ayıbı bilerek gizlemişse, zamanaşımı süresi uygulanmaz ve alıcı, uzun yıllar boyunca dava açma hakkına sahip olur. 

İkinci El Araç Alımında Alıcının Hukuki Hakları
İkinci el araç alımında, satıcının beyan ettiği özelliklere sahip olmayan, kullanımı etkileyen veya gizlenmiş kusurlar içeren bir araç söz konusu olduğunda, alıcı hukuki yollarla hakkını arayabilir. Bu süreç, ayıbın tespiti, satıcıya ihtar gönderilmesi ve dava açılması aşamalarını içerir.

Hukuki Süreç

1. Ayıbın Tespiti: Alıcı, aracın ayıplı olduğunu fark ettiğinde, öncelikle ayıbın niteliklerini belirlemelidir. Bu aşamada, uzman kişilerden yardım almak faydalı olabilir.
2. Satıcıya İhtar Gönderilmesi: Alıcı, ayıbı öğrendikten sonra, TBK Madde 223 gereğince, satıcıya yazılı bir ihtar göndermelidir. İhtarda, ayıbın belirtilmesi ve çözüm talep edilmesi önemlidir.
3. Dava Açılması: Eğer satıcı, ihtara rağmen sorunu çözmezse, alıcı hukuki yollara başvurabilir. Bu aşamada, alıcı, TBK ve TKHK kapsamında seçimlik haklarını kullanarak dava açabilir.

Alıcının Hakları

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) çerçevesinde, ayıplı araç satışında alıcının belirli hakları bulunmaktadır:

1. Ayıptan Rücu Hakkı: Alıcı, ayıbı öğrendikten sonra, satıcıdan bedel iadesi veya aracın değiştirilmesini talep edebilir.
2. Zararın Tazmini: Alıcı, ayıptan kaynaklanan zararlarının tazminini talep edebilir.
3. Dava Açma Hakkı: Satıcının ayıbı bilerek gizlemesi durumunda, alıcı zamanaşımı süresinin uygulanmaması nedeniyle uzun yıllar boyunca dava açma hakkına sahiptir.

Noterde İmzalanan Sözleşmenin Ayıba Etkisi
İkinci el araç satışları, noter huzurunda satış sözleşmesi imzalanarak gerçekleştirilir. Ancak sözleşmede yer alan “araçta herhangi bir sorun yoktur” veya “tüm kusurları biliyorum” gibi genel ifadeler, satıcının sorumluluğunu tamamen ortadan kaldırmaz.

TBK Madde 221 – Satıcının Sorumluluk Kapsamı
Madde İçeriği:
“Satıcı, satış sözleşmesine eklenen ifadelerle kendi sorumluluğunu tamamen kaldırmış olamaz. Ancak açıkça belirtilen ayıplar konusunda alıcı bilgilendirilmişse, bu ayıplar için sorumluluk sona erebilir.”

Bu maddeye göre:

• Genel ifadeler, satıcının gizli ayıplardan doğan sorumluluğunu kaldırmaz.
• Eğer satıcı, araçtaki belli bir sorunu sözleşmeye açıkça yazmışsa, bu ayıp konusunda sorumluluktan kurtulabilir.
• Alıcının bilgilendirilmediği veya satıcının ayıbı gizlediği durumlarda, satıcı sorumlu tutulur.
• Noterde imzalanan sözleşme, açık ayıplar konusunda satıcıyı koruyabilir; ancak gizli ayıplar konusunda sorumluluğu devam eder.

Ekspertiz Raporunun Ayıba Etkisi
Ekspertiz raporu, alıcının aracın mevcut durumu hakkında bilgi edinmesini sağlayan bir belgedir. Ancak bu rapor, satıcının ayıplardan doğan sorumluluğunu tamamen kaldırmaz.

Önemli Hususlar:

• Ekspertiz raporunda belirtilen ayıplardan satıcı sorumlu değildir.
• Raporun yer almadığı veya eksik belirtilen ayıplardan satıcı sorumludur.
• Eğer ekspertiz raporu hatalı hazırlanmışsa, raporu düzenleyen firma da sorumlu tutulabilir.
• Araçtaki Hasar Kaydının Ayıba Etkisi
• Tramer (Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi) kaydı, aracın geçmişte geçirdiği kazaları ve onarımlarını gösterir.

Ancak bazı durumlarda:

• Hasarlı araçlar, tramer kaydına işlenmeden onarılmış olabilir.
• Satıcı, araca ait bazı hasar kayıtlarını gizleyerek yanıltıcı bilgi verebilir.
• Tramer kaydı olmayan bir aracın kusursuz olduğu anlamına gelmez.

TBK Madde 222 – Alıcının Bildiği Ayıplardan Sorumluluk
Madde İçeriği:
“Alıcı, satın aldığı malın açık ayıplarını bilerek aldıysa satıcıdan talepte bulunamaz. Ancak satıcının ayıbı gizlediği veya yanlış bilgi verdiği ispatlanırsa satıcı sorumludur.”

Bu nedenle:

• Satıcı, aracın geçmişi konusunda yanlış veya eksik bilgi verirse sorumluluktan kaçamaz.
• Tramer kaydında yer almayan kazalar için de satıcı sorumludur.
• Ekspertiz raporunda veya tramer kaydında hasar görünmemesi, aracın hasarsız olduğu anlamına gelmez.
• Hasar kaydının olmaması, aracın ayıpsız olduğu anlamına gelmez; satıcı yanlış bilgi vermişse hukuki olarak sorumlu tutulur.

Ayıbın Tespiti Sonrası İhtar Çekilmesi
Araçta gizli ayıp tespit edildiğinde, alıcı hukuki süreci başlatmadan önce satıcıya ihtarname göndermelidir. Bu ihtar, satıcıya ayıbın bildirildiğini ve çözüm talep edildiğini gösteren yasal bir süreçtir.

İhtarname Gönderme Süreci
Noter Aracılığıyla İhtar Gönderilmesi: İhtarname, noter aracılığıyla gönderilmelidir. Bu, ihtarın yasal geçerliliğini artırır.
İhtarname İçeriği: İhtarnamede, aracın tespit edilen ayıpları detaylı bir şekilde belirtilmelidir.
Satıcının sorumluluğunu yerine getirmesi talep edilmelidir. Bu, alıcının haklarını korumak adına önemlidir.

Talep Edilebilecek Çözümler: Alıcı, satıcıdan ayıplı araç için aşağıdaki taleplerde bulunabilir:

• Onarım: Aracın mevcut ayıplarının giderilmesi talep edilebilir.
• İndirim: Araç bedelinde indirim yapılması istenebilir.
• İade: Alıcı, aracı iade ederek bedelinin geri ödenmesini talep edebilir.

Yanıt Alamama Durumu:

Eğer satıcı, ihtara rağmen yanıt vermezse, alıcı tüketici mahkemesi veya asliye hukuk mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir.

Sıkça Sorulan Sorular
Ayıplı Araç Satışında Zamanaşımı Ne Kadar?
Ayıplı araç satışında zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu’nun 231. maddesine göre, aracın alıcıya teslim edildiği tarihten itibaren iki yıldır. Alıcı, bu süre içinde aracın ayıplı olduğunu tespit ettiğinde satıcıya bildirimde bulunmalı ve hakkını yasal yollarla aramalıdır. Eğer satıcı ayıbı bilerek ve kasten gizlemişse, zamanaşımı süresi uygulanmaz. Bu durumda alıcı, daha uzun bir süre boyunca dava açma hakkına sahip olur. Satıcının ağır kusuru kabul edilir ve sorumluluğu devam eder.

Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Görevli Mahkeme:

• Davanın türüne göre belirlenir.
• Eğer araç bireysel bir satıcıdan alınmışsa, Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olur.
• Araç bir galeri veya ticari işletmeden satın alınmışsa, tüketici sıfatına sahip alıcı için Tüketici Mahkemesi yetkilidir.

Yetkili Mahkeme:

• Genellikle davalının (satıcının) ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.
• Ayrıca, aracın satışının yapıldığı noter yerindeki mahkeme veya tüketicinin ikamet ettiği yer mahkemesi de yetkili olabilir.

Dava Sürerken Araç Başkasına Satılabilir Mi?
Dava süreci devam ederken aracın başkasına satılması mümkündür. Ancak bu durum, satıcının ayıptan doğan sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Alıcı, aracın devredilmiş olmasına bakılmaksızın, ayıplı olduğu gerekçesiyle satıcıya karşı hukuki haklarını ileri sürebilir.